Aktualnie jesteśmy świadkami dwóch fenomenów: rosnącej liczby chorób przewlekłych oraz niedostatecznej podaży ważnych składników odżywczych w następstwie stosowania diety w stylu zachodnim. O ile pierwszego z tych zjawisk doświadczamy na co dzień na własnej skórze, o tyle z ubóstwa naszego jadłospisu nie do końca zdajemy sobie sprawę. A może istnieje między nimi jakiś związek?

Po wcześniejszych wpisach o cynku i selenie dziś bierzemy pod lupę magnez. Dowiecie się do czego magnez jest nam potrzebny, dlaczego grozi nam niedobór magnezu oraz w jakich chorobach jego uzupełnianie może okazać się potrzebne.

Funkcje magnezu w organizmie

Po sodzie, potasie i wapniu magnez jest czwartym niezbędnym pierwiastkiem koniecznym do życia.
W organizmie większa część magnezu znajduje się wewnątrz komórek. Bez niego nie zadziała wiele enzymów (jak ATPazy, cyklazy, kinazy- naliczono ich ponad 300 zależnych od obecności magnezu), a mitochondria będą niewydolne. Magnez jest niezbędny do produkcji kwasów nukleinowych oraz tlenowej i beztlenowej produkcji energii. Uczestniczy w czynnym transporcie wapnia i potasu przez błony komórkowe, co jest konieczne dla prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych, skurczu mięśni,  regulacji napięcia naczyń krwionośnych czy prawidłowej pracy serca. Jest niezbędny do prawidłowej budowy kośćca.

Jeśli czytaliście wpis o telomerach, była tam też mowa o telomerazie doklejającej fragmenty DNA do telomerów, co zapewnia ochronę naszego materiału genetycznego. Telomeraza także nie działa bez magnezu. Stąd jego niedobór przekłada się na upośledzenie pracy mitochondriów, nasilenie skutków stresu oksydacyjnego i, ostatecznie, uszkodzenie komórek.

Ile mamy magnezu? Oczekiwania vs rzeczywistość

Zawartość magnezu w organizmie wynosi około 20 mmol/kg beztłuszczowej tkanki. Czyli u człowieka ważącego 70 kg z zawartością tkanki tłuszczowej 20% znajduje się około 1000 mmol lub 24 g magnezu.

Z tego 53% znajdziemy w kościach, 27% w mięśniach, 19% w tkankach miękkich, a tylko mniej niż 1% we krwi. To dlatego tak trudno opierać wiedzę o zasobach magnezu w organizmie na podstawie badania krwi. Niektórzy twierdzą, że wynik w dolnych rejestrach wartości prawidłowych, już może świadczyć o niedoborze magnezu. Potwierdza tę obserwację badanie przeprowadzone wśród pacjentów w wieku podeszłym- u wszystkich stwierdzono prawidłowy poziom magnezu we krwi, podczas gdy jego poziom w erytrocytach był prawidłowy tylko u 57% osób.

Dlatego powinniśmy badać poziom magnezu wewnątrz komórek, chociaż badanie takie jest wciąż słabo dostępne.

W komórce magnez znajdziemy głównie w mitochondriach, gdzie odgrywa istotną rolę w syntezie ATP, ale również w jego wykorzystaniu jako źródła energii.

Wchłanianie i wydalanie magnezu

Magnez w przeważającej ilości wchłania się w jelicie cienkim, mniej w jelicie grubym. Ale normalnie i tak wchłania się go niewiele- zaledwie 24- 76%, a reszta jest tracona z kałem. Wchłanianie poprawia witamina D, a z drugiej strony magnez jest konieczny do związania tej witaminy ze swoim białkiem transportującym oraz przemiany w aktywną postać (co zachodzi w wątrobie i nerkach). Stąd niedobór magnezu może powodować oporność na witaminę D, o czym czasami zapominamy w czasie suplementacji witaminy D.

Do prawidłowego przyswajania magnezu przydaje się również właściwa ilość kwasu żołądkowego. Przewlekła terapia preparatami zmniejszającymi wydzielanie kwasu żołądkowego lub jego niedobór z innych przyczyn, będzie prowadzić do deficytu zawartości tego pierwiastka w organizmie.

Z kolei magnez wydalany jest głównie z moczem. Utrata tą drogą wynosi około 100 mmol/l w ciągu doby. Okres połowicznego czasu przeżycia dla magnezu wynosi około 42 dni czyli 1000 godzin. Na wydalanie nerkowe magnezu wpływa witamina D, estrogeny, parathormon. U kobiet w okresie pomenopauzalnym (gdy estrogenów jest mało) obserwuje się nadmierne wydalanie magnezu i tendencję do hipomagnezemii.

Czy spożywamy wystarczające ilości magnezu?

Głównym źródłem magnezu w diecie jest woda, chlorofil z zielonych roślin (np. szpinak), orzechy, nasiona, nieprzetworzone ziarna zbóż.

Badania jednak wskazują, że spożywanie magnezu jest niewystarczające, zarówno w Europie jak i w USA (w USA na podstawie badania NHANES wykazano, że niemal połowa dorosłych Amerykanów nie spożywa wystarczającej ilości magnezu). Winą za ten stan rzeczy należy obarczyć zachodni sposób jedzenia. Ocenia się, że w ciągu ostatnich 100 lat średnie dzienne spożycie magnezu zmalało z 500 mg/dzień do 175- 225 mg/dzień. Jedzenie stanowiące podstawę diety mieszkańca krajów zachodnich zazwyczaj zapewnia mniej niż 20% dziennego zapotrzebowania na magnez- mięso 18-29 mg/100 g, cukier 0 mg/100 g, biała mąka 20-25 mg/100 g produktu.

Przyczyny takiego trendu mogą być następujące:

– większość przetworzonej żywności czy nieorganicznych produktów spożywczych zawiera jedynie śladowe ilości magnezu, np. z powodu stosowania sztucznych nawozów czy wszechobecnego glifosatu, który ma zdolność wiązania magnezu, przez co zmniejsza jego dostępność

– obróbka termiczna, np. gotowanie, pieczenie zmniejsza zawartość magnezu w jedzeniu
– przyswajanie magnezu w przewodzie pokarmowym maleje przy niedoborze witaminy D, który często obserwuje się w krajach zachodnich

– powszechne stosowanie leków zmniejszających wchłanianie lub zwiększających wydalanie magnezu, np. antybiotyków, inhibitorów pompy protonowej, leków moczopędnych

– zwiększone wydalanie z moczem magnezu pod wpływem alkoholu lub w cukrzycy

– zubożenie gleby w substancje odżywcze pod wpływem stosowania pestycydów

Niedobór magnezu, czyli kiedy magnezu jest za mało…

Objawy niewielkiego niedoboru magnezu są dość niecharakterystyczne i obejmują utratę apetytu, nudności, wymioty, zmęczenie, osłabienie mięśni. Większy niedobór objawia się skurczami mięśni, tężyczką, drżeniem mięśni lub uogólnionymi drgawkami. Często pierwszym objawem niedoboru magnezu są zaburzenia rytmu serca, np. migotanie przedsionków. Czasami zaś jedynym objawem są migrenowe bóle głowy, zawroty głowy, zaparcia, zespół przewlekłego zmęczenia lub nadciśnienie tętnicze.

Niedobór magnezu często współwystępuje z niskim poziomem wapnia i potasu we krwi, o czym warto pamiętać- uzupełnienie niedoboru jednego pierwiastka bez korekcji pozostałych może nie przynieść efektów.

Nadmiar magnezu albo zatrucie magnezem obserwuje się wyjątkowo rzadko. Wynikają z ciężkiej niewydolności nerek i niemożności wydalenia nadmiaru magnezu z moczem.

Magnez w leczeniu i prewencji chorób przewlekłych

Znaczenie magnezu dla funkcjonowania poszczególnych komórek i całego organizmu wykorzystuje się w prewencji i leczeniu niektórych chorób, np choroby Alzheimera, insulinooporności, cukrzycy typu 2, nadciśnieniu, chorób sercowo- naczyniowych, migrenowych bólów głowy czy ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi).

Pokrótce je omówimy.

1.Cukrzyca typu 2, zespół metaboliczny

Cukrzyca jest ważną przyczyną hipomagnezemii i występuje z częstością od 13 do 50% w tej grupie chorych. Głównie wynika z niedostatecznej podaży, uszkodzenia nerek oraz częstych biegunek. Natomiast magnez odgrywa kluczowa rolę w metabolizmie glukozy i insuliny poprawiając wrażliwość receptora insulinowego i wejście glukozy do komórek. Wykazano, że suplementacja magnezu wiąże się ze zmniejszeniem wskaźnika insulinooporności HOMA (o którym była mowa TUTAJ).

Nie dziwi więc, że spożywanie produktów bogatych w magnez nie tylko pozwala zmniejszyć ryzyko insulinooporności i cukrzycy typu 2, ale również ułatwia ich leczenie.

Ale z suplementacją magnezu wiąże się również dobra wiadomość dla pacjentów z cukrzycą typu 1- 5- letnia suplementacja w dawce 300 mg/dobę poprawia leczenie neuropatii cukrzycowej.

2.Nadciśnienie tętnicze

Magnez uczestniczy w regulacji napięcia naczyń, stąd każda zmiana zawartości magnezu w organizmie przełoży się na zmiany ciśnienia krwi. Większość przeprowadzonych badań wykazała korzystny efekt suplementacji magnezu u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Szczególnie o ryzyku hipomagnezemii należy pamiętać u pacjentów leczonych lekami moczopędnymi, które zwiększają jego wydalanie.

3.Choroba wieńcowa, zawały i udary

Jako czynnik obniżający ciśnienie, zapobiegający zaburzeniom rytmu serca, zakrzepom oraz działający przeciwzapalnie również w tych chorobach pełni rolę ochronną, co potwierdziły liczne badania. Stwierdzono, że przyjmowanie magnezu chroni przed nagłym zgonem sercowym.

4.Migrenowe bóle głowy

Badania pokazały, że pacjenci z migrenowymi bólami głowy mają często niskie poziomy magnezu. Pacjenci, którzy otrzymywali 600 mg cytrynianu magnezu po 9-12 tygodniach doświadczali poprawy w zakresie częstości występowania napadów o 41% (w grupie placebo tylko o 15%). Również skrócił się czas trwania migreny oraz ilość stosowanych leków.

5.ADHD

Czynniki dietetyczne odgrywają duża rolę w etiologii tej choroby. Kilka badań wykazało niski poziom magnezu i niską aktywność ATPazy u dzieci z tym zespołem. Podawanie magnezu może pomóc w zmniejszeniu nadaktywności, co potwierdziło już kilka obserwacji, jednak jak dotąd nie przeprowadzono badania potwierdzającego skuteczność i bezpieczeństwo takiego leczenia.

6.Choroba Alzheimera

Stwierdzono, że stężenie magnezu jest często obniżone u tych pacjentów, jednak dokładne znaczenie tego niedoboru nie zostało ustalone. Jedynie w badaniach na zwierzętach ustalono, że podawanie magnezu poprawia pamięć, co stanowi obiecujący kierunek dalszych badań.

7.Osteoporoza

Stwierdzono na podstawie badań, że przyjmowanie magnezu wiąże się ze zwiększeniem masy kostnej zarówno u kobiet jak i mężczyzn z podeszłym wieku. Na podstawie 2- letniej obserwacji ustalono, że przyjmowanie magnezu przełożyło się na mniej złamań kostnych oraz istotne zwiększenie gęstości kości. Ale sprawa nie jest tak prosta- w badaniu Women’s Health Initiative Study kobiety z najwyższym poziomem magnezu miały też najwięcej złamań kości.

8.Bezsenność

Nawet tutaj może się sprawdzić suplementacja magnezu. Podawanie 500 mg na dzień powoduje znaczącą poprawę w zakresie długości i jakości snu, podobnie jak korzystny wpływ na stężenie kortyzolu (obniża) i melatoniny (podwyższa)- kluczowych hormonów regulujących sen.

9.Profilaktyka nowotworów

Pierwsze doniesienia na ten temat sugerują, że zwiększenie podaży magnezu w diecie zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów jelita grubego, piersi u kobiet w okresie pomenopauzalnym, jednak rzeczywisty wpływ suplementacji magnezu na zmniejszenie ryzyka powstawania nowotworów wymaga dalszych badań.

Inne potencjalne choroby, w których niedobór i stosowanie magnezu może mieć znacznie to depresja, zaburzenia miesiączkowania i płodności, zespół przewlekłego zmęczenia czy zespół niespokojnych nóg, astma. A z ciekawostek: doszukano się, że suplementacja magnezu pomaga nawet rzucić palenie papierów.

Co warto wiedzieć o suplementach zawierających magnez?

Eksperci ustalili, że suplementacja powinna być oparta na wadze ciała i wynosić 4-6 mg/kg.

Dostępne są różne formy magnezu, jednak najlepszą dostępnością cechują się związki organiczne, jak cytrynian, glukonian, orotan, asparaginian i te powinny być wybierane (w przeciwieństwie do chlorku czy tlenku, które wchłaniają się znacznie gorzej).

Warto zwrócić uwagę, czym popijamy preparat magnezu. Fosforany obecne w napojach gazowanych zdecydowanie utrudnią wchłanianie magnezu. Również magnezu nie należy przyjmować z preparatami cynku, ponieważ będą nawzajem utrudniały wchłanianie. Podobny problem możemy mieć stosując preparaty multiwitaminowe.

Jeśli przesadzimy z dawką magnezu, możemy wywoływać biegunki, nudności i wymioty, Na ogół jednak preparaty te są dobrze tolerowane.

I na koniec zostawiłam sobie i czytelnikom pytanie, dlaczego preparaty magnezu występują w parze z witaminą B6? Według producentów tych preparatów zwiększa to przyswajanie tego pierwiastka. Ale, uwierzcie mi, w żadnej z cytowanych przeze mnie prac nie pojawiła się wzmianka na temat zalet takiego połączenia. Tym bardziej więc, że w dostępnych na rynku preparatach witamina B6 jest w postaci syntetycznej, co może przyczyniać się do zaburzeń metylacji u niektórych osób. Wydaje się więc, że lepszym wyborem będzie organiczny związek magnezu we właściwej dawce.

Literatura

Uwe Gröber , Joachim Schmidt , Klaus Kisters. Magnesium in Prevention and Therapy. Nutrients 2015, 7(9), 8199-8226; doi:10.3390/nu7095388

Anastasia A. Zheltova I wsp. Magnesium deficiency and oxidative stress: an update. Biomedicine (Taipei). 2016 Dec; 6(4): 20.
Published online 2016 Nov 17. doi:  10.7603/s40681-016-0020-6

Gerry K. Schwalfenberg and Stephen J. Genuis The Importance of Magnesium in Clinical HealthcareScientifica (Cairo). 2017; 2017: 4179326.
Published online 2017 Sep 28. doi:  10.1155/2017/4179326

Jinsong Wang I wsp. Dietary Magnesium Intake Improves Insulin Resistance among Non-Diabetic Individuals with Metabolic Syndrome Participating in a Dietary Trial. Nutrients. 2013 Oct; 5(10): 3910–3919.

Dae Jung Kim i wsp. Magnesium Intake in Relation to Systemic Inflammation, Insulin Resistance, and the Incidence of Diabetes. Diabetes Care. 2010 Dec; 33(12): 2604–2610.
Published online 2010 Aug 31. doi:  10.2337/dc10-0994

William J Rowe Correcting magnesium deficiencies may prolong life. Clin Interv Aging. 2012; 7: 51–54.
Published online 2012 Feb 16. doi:  10.2147/CIA.S28768

Jeśli spodobał CI się wpis i chcesz otrzymywać powiadomienia o nowych wpisach na blogu wraz z informacjami na temat zdrowia i odżywiania, zapisz sie na bezpłatny newsletter:

Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków śladowych w organizmie. Bierze udział w niemal 300 rekcjach zachodzących tutaj każdego dnia. Okazuje się jednak, że często mamy go zbyt mało, aby te reakcje mogły sprawnie się odbywać, co może być przyczyną wielu chorób. Nic dziwnego, że często spotykamy się z zaleceniem uzupełniania jego niedoboru. To może jednak prowadzić do jeszcze innych problemów.

Dzisiaj więc przyjrzymy się bliżej, co się dzieje, gdy mamy cynku za mało oraz czy jego podawanie może być lekarstwem na niektóre choroby.

Cynk- ile, jak i dlaczego?

Cynk jest pierwiastkiem śladowym, co oznacza, że organizm człowieka potrzebuje go w niewielkiej ilości. Ale bez niego obyć się nie może.

Spośród pierwiastków śladowych tylko żelaza mamy więcej. Dzienne zapotrzebowanie dla dorosłego człowieka wynosi 10- 15 mg, u kobiet ciężarnych wzrasta do 20- 25 mg.

Cynk jest niezbędny do wzrostu i rozwoju mikroorganizmów, roślin i zwierząt. Jest niezbędny jako katalizator, budulec i jon regulatorowy, jest zaangażowany w utrzymanie homeostazy, odpowiedź immunologiczną, stres oksydacyjny, apoptozę (czyli programowaną śmierć komórki) i starzenie.

W jedzeniu występuje w orzechach, nasionach roślin strączkowych, owocach morza, rybach, mięsie i nabiale.

Ludzki organizm posiada około 2-3 gramów cynku, z czego około 90% znajduje się w mięśniach i kościach. Innymi narządami bogatymi w cynk są prostata, wątroba, skóra, przewód pokarmowy, mózg, trzustka oraz nerki. Spożyty z pokarmem wchłania się w jelicie cienkim, a proces ten ułatwia obecność glukozy. Ale już obecność kwasu fitynowego (obecnego np. w otrębach), wapnia czy metali, takich jak rtęć, kadm lub miedź mogą to wchłanianie upośledzać.

Po drugiej stronie bariery

Jeśli pomyślnie przekroczy barierę jelitową, drogą krwi zostaje rozprowadzony do każdej komórki organizmu. W większości we krwi pozostaje związany z białkami, nie występuje natomiast w stanie wolnym.

Aż 99% tego pierwiastka w organizmie występuje wewnątrzkomórkowo. Oba te fakty są przyczyną trudności w oznaczaniu poziomu cynku we krwi.

Stężenie cynku we krwi wynosi średnio 100 mcg/100 ml osocza, przy czym wyższe stężenie jest rano, niż wieczorem. Ale różnice mogą też występować w zależności od wieku i płci. Generalnie trudno na tym badaniu opierać rozpoznanie niedoboru cynku.

Pośrednim dowodem jego niedoboru, szczególnie w obecności objawów, które to zaburzenie sugerują, jest niski poziom fosfatazy zasadowej.

Cynk nie jest magazynowany w organizmie, a każdy nadmiar zostaje wydalony, głównie przez przewód pokarmowy. Im większa obecność cynku w diecie, tym większe wydalanie ze stolcem.

Znaczenie cynku w organizmie na poziomie komórkowym

1. Stabilizuje DNA
   – w uproszczeniu- im wyższy wewnątrzkomórkowy poziom cynku, tym mniejszy poziom żelaza i innych metali (bo konkurują w dostępie do przenośników), mniejsze narażenie na działanie wolnych rodników i mniejsze uszkodzenie DNA, a tym samym ryzyko rozwoju nowotworów

O żelazie i wolnych rodnikach pisałam też TUTAJ

1. Jest kofaktorem około 300 enzymów (bez niego enzymy nie działają) i jeszcze większej liczby białek, np. karboksylazy pirogronianowej, dysmutazy ponadtlenkowej, dehydrogenazy alkoholowej, aromatazy, rozkładu homocysteiny, syntezy insuliny czy hemu- stąd jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu białek i materiału genetycznego, wzrostu, podziału i funkcjonowania komórek, dostarczania energii
2. Sprzyja utrzymaniu integralności błon biologicznych
3. Reguluje procesy apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórki (co jest naturalnym zjawiskiem, że stare i zużyte komórki obumierają)

Znaczenie cynku dla funkcjonowania poszczególnych organów

– podany przezskórnie chroni przed poparzeniami skóry, ma właściwości przeciwłupieżowe
– gonady- niezbędny do prawidłowego rozwoju gonad, funkcjonowania prostaty, zwiększa wydzielanie testosteronu, poprawia spermatogenezę
– działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo
– mózg- poprawia zdolności poznawcze, przekazywanie sygnałów i tworzenie połączeń synaptycznych
– pełni role w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego- cynk jest niezbędny do powstawania i działania komórek układu odpornościowego, produkcji przeciwciał, cytokin
– podejrzewany jest udział cynku w rozwoju nowotworu prostaty- stężenie cynku w tkance nowotworowej jest znamiennie niższe niż w prawidłowej tkance prostaty, co sugeruje znaczenie niedoboru tego jonu dla rozwoju nowotworu
– pomaga w trzymaniu integralności barier biologicznych (np. jelitowej czy mózgowej)

Co się dzieje, gdy cynku mamy za mało?

Podczas gdy istnieją zaledwie pojedyncze doniesienia o przedawkowaniu cynku, w różnych publikacjach mnożą się przykłady chorób związanych z jego niedoborem.

Ocenia się, że niedobór cynku dotyczy ok. 50% ludzi na całym świecie.. Problem dotyczy głównie populacji, gdzie dieta opiera się na żywności bogatej w fityniany (dieta oparta na zbożach), które upośledzają wchłaniania cynku.

Niedobór cynku najboleśniej odczuwają układ nerwowy, pokarmowy, odpornościowy, skóra, narządy rozrodcze oraz szkielet. Wynikać on może z nadmiernego zapotrzebowania lub wydalania, niedostatecznej podaży z pożywieniem, niedoborów w stanach chorobowych lub z przyczyn genetycznych.

Niedobór ciężki, umiarkowany i lekki

Najcięższą postacią niedoboru cynku jest genetycznie uwarunkowana choroba acrodermatitis enteropathica. Objawy choroby obejmują ciężkie uszkodzenia skóry, łysienie, biegunki, zaburzenia neurologiczne, niedobór wagi i odporności oraz niedorozwój gonad u mężczyzn. Nieleczona jest schorzeniem śmiertelnym.

Ciężki niedobór cynku może być również nabyty i dotyczy głównie pacjentów żywionych pozajelitowo bez odpowiedniej suplementacji, spożywających nadmierne ilości alkoholu, z ciężkim niedożywieniem.

Średniego stopnia niedobór cynku spotyka się u chorych z niskim spożyciem cynku z powodu źle skomponowanej diety, uzależnionych od alkoholu, z przewlekłą chorobą nerek lub przewlekle chorych. Objawy obejmują zaburzenia wzrostu u dzieci, niedorozwój gonad u mężczyzn, zmiany skórne, osłabiony apetyt, zaburzenia smaku, opóźnione gojenie ran, szorstką skórę, słabą adaptację widzenia w ciemności, upośledzenienie pamięci i funkcji poznawczych.

Na szczęście te sytuacje są u nas rzadkie. Ale nawet łagodny niedobór cynku może wywoływać zaburzenia, takie jak upośledzenie płodności u mężczyzn czy trudności w przybieraniu na wadze. Pierwszym widocznym objawem może być obecność białych plamek na paznokciach lub zmiany skórne w okolicach ust.

Populacja osób, u których łagodny niedobór cynku występuje stosunkowo często to pacjenci w podeszłym wieku, często z powodu niedoborowej monotonnej diety. Suplementacja cynku u takich pacjentów poprawia odporność na infekcje, ale też może przyczynić się do poprawy funkcji poznawczych i demencji.

Cynk w przypadku suplementacji jest stosunkowo niegroźny. Jedynie w sytuacji ekspozycji na bardzo duże dawki lub przez długi czas może być toksyczny. Głównie wynika to z niedoboru miedzi, z którą cynk konkuruje o miejsca przenośnikowe. Objawia się w postaci niedokrwistości.

Teraz, gdy już znamy w zarysie znaczenie cynku oraz skutki jego niedoboru, możemy poszukać możliwości leczenia niektórych chorób poprzez odpowiednią suplementację.

Choroby, w których wykazano korzystną rolę suplementacji cynku

1.Depresja

Już w latach 90- tych powiązano niedobory cynku z depresją, co potwierdzały badania prowadzone w latach kolejnych. Stwierdzono różnice w stężeniu cynku w zależności od chorób współistniejących czy ciężkości depresji. Kilka z nich bezpośrednio wskazało na związek między dziennym spożyciem tego pierwiastka a objawami depresji.

2.Choroby sercowo- naczyniowe

-nadciśnienie tętnicze
-niewydolność serca
-miażdżyca

Są to schorzenia, u podstawy których leżą zapalenie, stres oksydacyjny, dysfunkcja śródbłonka, a których nasilenie zależy od niedoboru cynku. Dodatkowo stwierdzono, że suplementacja cynku hamuje powstawanie utlenionych lipidów o właściwościach aterogennych (sprzyjających miażdżycy) oraz obniża wskaźnik stanu zapalnego CRP.

3.Cukrzyca

Cynk jest niezbędny do syntezy insuliny, a z drugiej strony cukrzyca może powodować zaburzenia w gospodarce cynkiem.

Wpływ niedoboru cynku na wydzielanie insuliny może być jednym z możliwych mechanizmów nietolerancji glukozy. Cynk wpływa także na działanie insuliny poprzez nasilenie przyłączania insuliny do hepatocytów. Badania wskazują, że niedobór cynku znacząco zmniejsza odpowiedź tkanek na insulinę. Stąd może odgrywać rolę w leczeniu insulinooporności i cukrzycy u tych chorych, u których oporność tkanek na insulinę była pierwotnym zaburzeniem.

4.Choroba Alzheimera

O tym, że przyswajanie cynku maleje z wiekiem już wiemy, ale u pacjentów z chorobą Alzheimera jest go jeszcze mniej w porównaniu do osób w podobnym wieku. Jest więc prawdopodobne, że suplementacja cynku może być pomocna w leczeniu choroby Alzheimera. Takie są też wnioski z nielicznych badań na ten temat- już w 1992 roku Constantinidis obserwował poprawę zdolności poznawczych u pacjentów z chorobą Alzheimera, chociaż słabym punktem tej obserwacji był brak grupy kontrolnej (nie otrzymującej cynku, aby porównać efekty jego suplementacji).

Również doktor Bredesen wykorzystuje suplementację cynku jako element terapii choroby Alzheimera, o czym była mowa TUTAJ.

5.Ostra biegunka u dzieci

Zaobserwowano, że dzieci z niskim poziomem cynku są podatne na działanie patogenów wywołujących biegunki. Z kolei sama biegunka może być przyczyną upośledzonego wchłaniania cynku.
Wykazano, że podawanie cynku zapobiega i pomaga leczyć ostrą biegunkę u dzieci poniżej 5 roku życia. Dzieci, którym podawano cynk, chorowały krócej.

6.Infekcje dróg oddechowych

Niedobór cynku koreluje również z ryzykiem infekcji dróg oddechowych, chociaż nie przeprowadzono większych badań oceniających skuteczność suplementacji. W jedynym badaniu przeprowadzonym wśród dzieci hospitalizowanych z powodu poważnych infekcji bakteryjnych w New Delhi, stwierdzono lepszą odpowiedź na antybiotyk wśród dzieci, którym dodatkowo podawano 10 mg cynku dziennie.
Ale, co ciekawe, podawanie cynku może być też pomocne w przypadku zwykłego przeziębienia. Gdy podawano preparat cynku ochotnikom w pierwszej dobie objawów w dawce 13 mg co 2-3 godziny, chorowali oni krócej, a także stwierdzano u nich niższy poziom cytokin prozapalnych w porównaniu do grupy osób niesuplementujących cynku.

7.Zwyrodnienie plamki żółtej AMD

Chociaż jest to zaburzenie związane z wiekiem (dotyka 25% populacji w wieku powyżej 65 roku życia) stanowi duży problem związany z dużym odsetkiem niepowodzeń w leczeniu. Rozpoznanie to odpowiada za niemal połowę przypadków ślepoty w Europie i Ameryce Północnej. Tutaj również stwierdzono niskie poziomy cynku, co sugeruje udział stresu oksydacyjnego w uszkodzeniu siatkówki.
W dużym wieloośrodkowym badaniu wykazano skuteczność doustnej suplementacji witaminą C, E, beta- karotenu cynku oraz miedzi w prewencji utraty wzroku i postępowanie takie stało się obecnie rutynowo zalecane.

8. Choroby autoimmunologiczne

Chociaż istnieją teoretyczne przesłanki odnośnie udziału cynku w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, brak jest ciągle mocnych dowodów na skuteczność jego stosowania w leczeniu chorób autoimmunologicznych.

W jednym z badań wykazano, że pacjenci ze stwardnieniem rozsianym mają niskie poziomy cynku w organizmie, a im niższy poziom, tym większe ryzyko nawrotu. Niestety nie znalazłam badań oceniających skuteczność jego podawania.

Podsumowanie

1. Cynk stanowi niezbędny element sprawnego funkcjonowania organizmu na poziomie komórkowym i narządowym.
2. Wiek, uboga w cynk lub bogata w substancje hamujące jego przyswajanie dieta,choroby jelit utrudniające jego wchłanianie, a także czynniki genetyczne mogą być przyczyną łagodnych lub ciężkich niedoborów cynku prowadząc do poważnych zaburzeń.
3. Wykazano korzystną rolę cynku we wspomagającym leczeniu wielu chorób, zarówno ostrych (jak biegunki u dzieci czy infekcje dróg oddechowych), jak i przewlekłych (choroby sercowo- naczyniowe, choroba Alzheimera, depresja, zwyrodnienie plamki żółtej). Możliwe, że jego suplementacja jest korzystna w chorobach z autoagresji.
4. Leczenie cynkiem jest stosunkowo bezpieczne, chociaż, w dłuższej perspektywie, należy wyrównać towarzyszący przyjmowaniu cynku niedobór miedzi.

Literatura

1. Kamil Jurowski i wsp. Biological consequences of zinc deficiency in the pathomechanisms of selected diseases. J Biol Inorg Chem. 2014; 19: 1069–1079.
   Published online 2014 Apr 19. doi:  10.1007/s00775-014-1139-0
2. Laura M. Plum, Lothar Rink, and Hajo Haase The Essential Toxin: Impact of Zinc on Human Health. Int J Environ Res Public Health. 2010 Apr; 7(4): 1342–1365.
   Published online 2010 Mar 26. doi:  10.3390/ijerph7041342
3. Ali Fallah i wsp. Zinc is an Essential Element for Male Fertility: A Review of Zn Roles in Men’s Health, Germination, Sperm Quality, and Fertilization. J Reprod Infertil. 2018 Apr-Jun; 19(2): 69–81.
4. Ananda S. Prasad Discovery of Human Zinc Deficiency: Its Impact on Human Health and Disease. Adv Nutr. 2013 Mar; 4(2): 176–190.
   Published online 2013 Mar 6. doi:  10.3945/an.112.003210
5. Sung Ryul Lee Critical Role of Zinc as Either an Antioxidant or a Prooxidant in Cellular Systems. Oxid Med Cell Longev. 2018; 2018: 9156285.
   Published online 2018 Mar 20. doi:  10.1155/2018/9156285
6. Alessandro Sanna i wsp. Zinc Status and Autoimmunity: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2018 Jan; 10(1): 68. Published online 2018 Jan 11. doi:  10.3390/nu10010068