Celiakia i nietolerancja laktozy

Objawy nietolerancji laktozy są aktualnie na tyle częste, a redukcja objawów za pomocą eliminacji produktów bogatych w laktozę tak prosta i skuteczna, że rzadko zastanawiamy się nad jej przyczynami. Natomiast objawy nietolerancji laktozy mogą być tylko wierzchołkiem góry lodowej i manifestować większe zaburzenia, do jakich należy celiakia.

Objawy nietolerancji laktozy wpisują się w spektrum objawów ze strony przewodu pokarmowego w przebiegu celiakii. Najbardziej typowe objawy nietolerancji laktozy to ból brzucha, wzdęcia oraz biegunka, a przyczyną tego zaburzenia jest obniżona aktywność enzymu rozkładającego laktozę w przewodzie pokarmowym.

Coraz dostępniejsza diagnostyka nietolerancji laktozy ujawnia liczne przypadki tego zaburzenia, a pacjenci unikają, z różnymi efektami, produktów z dużą zawartością laktozy (gł. mleka pochodzenia zwierzęcego, w mniejszym stopniu także przetworów). Często pomocna jest suplementacja enzymu rozkładającego laktozę w celu zmniejszenia fermentacji laktozy w przewodzie pokarmowym i redukcji objawów.

Zaburzenie to stało się aktualnie tak powszechne, podobnie jak dostępne stały się sposoby unikania jego konsekwencji, że rzadko analizowana jest przyczyna nietolerancji laktozy. A może być nią właśnie celiakia.

U pacjentów z nierozpoznaną i nieleczoną celiakią dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej i zmniejszenia aktywności enzymów rąbka szczoteczkowego, do których należy także laktaza. Jest to zaburzenie przemijające, o ile celiakia zostanie rozpoznana i odpowiednio leczona dieta bezglutenowa przywraca aktywność enzymu rozkładającego laktozę.

Według danych z badań z udziałem dzieci, wtórna nietolerancja laktozy dotyczy od 10 do 19% pacjentów z celiakią. W 2005 roku Ojetti i wsp. proponowali nawet rutynowe badania przesiewowe w kierunku celiakii u wszystkich pacjentów z pozytywnym wynikiem testu oddechowego w kierunku nietolerancji laktozy, ponieważ w tej grupie pacjentów istnieje podwyższone ryzyko współistnienia celiakii. Niestety w kolejnych latach temat współwystępowania celiakii i nietolerancji laktozy nie był przedmiotem szczególnych zainteresowań i sugestie te nie zostały ostatecznie potwierdzone.

Po zastosowaniu diety bezglutenowej u większości pacjentów tolerancja laktozy poprawia się, ale u 30% wciąż utrzymują się objawy ze strony przewodu pokarmowego. Są to przypadki celiakii określane jako oporne na leczenie.

Szacuje się, że pierwotna nietolerancja laktozy (hipolaktazja niezależna od stanu rąbka szczoteczkowego ) może być przyczyną 8-10% wszystkich takich przypadków. Częstość występowania pierwotnej hipolaktazji u pacjentów z celiakią nie różni się od populacji ogólnej.

.

Objawy nietolerancji laktozy są częste, a pacjenci z tym zaburzeniem z reguły uczą się z nim funkcjonować dostosowując ilość spożywanych produktów mlecznych. Rzadko jednak stawiane jest pytanie o przyczyny nietolerancji laktozy. Warto natomiast wziąć pod uwagę, że może to być jednaz licznych potencjalnych manifestacji celiakii.

Jeśli chcesz poznać więcej objawów i zaburzeń potencjalnie związanych z celiakią, zachęcam do lektury ebooka „Oblicza celiakii”:

.

Jeśli podobał Ci sie artykuł i chcesz otrzymywac powiadomienia o kolejnych nowych artykułach na blogu, informacje o organizowanych wydarzeniach i promocjach, a także informacje związane ze zdrowiem i odżywianiem, zapisz sie na bezpłatny newsletter:

1. Misselwitz B., Butter M., Verbeke K., Fox M.R. Update on lactose malabsorption and intolerance: Pathogenesis, diagnosis and clinical management. Gut. 2019;68:2080–2091.

2. Aaron L., Wusterhausen p Ramesh A., Matthias T. Celiac disease and lactose intolerance. Int. J. Cel. Dis. 2018;6:68–70.

3.  Usai-Satta P, Lai M, Oppia F. Lactose Malabsorption and Presumed Related Disorders: A Review of Current Evidence. Nutrients. 2022 Jan 28;14(3):584.

4. Radlović N., Mladenović M., Leković Z., Ristić D., Pavlović M., Stojsić Z., Vuletić B., Radlović V., Nikolić D., Djurdjevid J., et al. Lactose intolerance in infants with gluten-sensitive enteropathy: Frequency and clinical characteristics. Srp. Arh. Celok. Lek. 2009;137:33–37.

5. Barrett J.S., Irving P.M., Shepherd S.J., Muir J.G., Gibson P.R. Comparison of the prevalence of fructose and lactose malabsorption across chronic intestinal disorders. Aliment. Pharmacol. Ther. 2009;30:165–174.

6. Ojetti V., Nucera G., Migneco A., Gabrielli M., Lauritano C., Danese S., Zocco M.A., Nista E.C., Cammarota G., De Lorenzo A., et al. High prevalence of celiac disease in patients with lactose intolerance. Digestion. 2005;71:106–110.

7. Leffler D.A., Dennis M., Hyett B., Kelly E., Schuppan D., Kelly C.P. Etiologies and predictors of diagnosis in nonresponsive celiac disease. Clin. Gastroenterol. Hepatol. 2007;5:445–450.

8. Basso M.S., Luciano R., Ferretti F., Muraca M., Panetta F., Bracci F., Ottino S., Diamanti A. Association between celiac disease and primary lactase deficiency. Eur. J. Clin. Nutr. 2012;66:1364–1365.