Dzisiaj spróbuję się zmierzyć z niełatwym zadaniem- mianowicie opisać, jak wygląda i do czego służy jelito cienkie. 

   Oczywiście nie jeden zapyta, do czego mu taka wiedza. Jelito to jelito. Nic w nim ciekawego.
   A jednak to nieprawda.
   Szczególnie warto coś o nim wiedzieć w kontekście trapiących Cię bólów głowy, uporczywych wysypek czy ciągłej anemii. Bo jelito to nie tylko produkcja odpadów (bo z tym kojarzy się rola jelita grubego), ale, w swoim początkowym odcinku czyli jelicie cienkim, przede wszystkim wysoko wyspecjalizowany organ, który decyduje o naszym zdrowiu i dobrym samopoczuciu.

   Jelito cienkie stanowi największy ludzki organ narażony na działanie czynników zewnętrznych, które spożywamy. Do swojego działania wymaga aż 40% energii zużywanej każdego dnia przez nasz organizm. Przy okazji każdego posiłku decyduje, czy to, co się dostało do naszej rury pokarmowej, jest na tyle cenne, że należy to wchłonąć czy bezwartościowe i musi być wydalone. Tutaj odbywa się wchłanianie substancji odżywczych.

   Na straży bezpieczeństwa naszego organizmu stoi bariera jelitowa.
   To ona dostarcza złożonego systemu obrony zdolnego do odróżnienia zawartości jelit od tkanek gospodarza. Ma trudne zadanie: z jednej strony chroni organizm człowieka przed wtargnięciem niebezpiecznych mikroorganizmów i toksyn, a drugiej- umożliwia wchłanianie niezbędnych płynów, elektrolitów i składników pokarmowych oraz pozwala na pokojowe bytowanie flory jelitowej bez wywoływania stanu zapalnego.

  Budowa bariery jelitowej

   Bariera jelitowa złożona jest z dwóch części:
   – fizycznej bariery, która zapobiega przyleganiu bakterii i reguluje transport międzykomórkowy 
   – drugiej głębszej bariery funkcjonalnej, której zadaniem jest odróżnianie dobrych i złych drobnoustrojów poprzez wytworzenie stanu tolerancji immunologicznej wobec “swoich” i wzniecenie odpowiedzi wobec “obcych”.

   Bariera w swoich działaniach jest wspierana także przez inne elementy, jak kwaśny odczyn soku żołądkowego, który hamuje aktywność bakterii  oraz enzymy trzustkowe zdolne do zniszczenia błony komórkowej bakterii. Niesprawne działanie tych elementów może skutkować niepożądanym w jelicie cienkim rozrostem bakterii.

   Mikroflora jelitowa

  Pierwszą warstwę bariery jelitowej stanowią fizjologiczne drobnoustroje jelitowe: grzyby, bakteriofagi i bakterie, które łącznie zawierają około 3 milionów genów i wchodzą w dwustronny korzystny układ z gospodarzem (zjawisko to nazywamy mutualizmem- obie strony czerpią ze związku korzyści). Drobnoustroje te nazywamy mikroflorą jelitową, a ich zestaw genów- jelitowym mikrobiomem. Chociaż nie przywiązujemy do nich wielkiej wagi, jest to potężny narząd w naszym organizmie. Biorąc pod uwagę, że komórki naszej mikroflory stanowią 90% komórek naszego ciała, to właściwie one są naszym gospodarzem, a nie odwrotnie. Dlatego warto o nie dbać i żyć z nimi w przyjaźni.

   Większość z nich bytuje jednak w jelicie grubym.

   Ciekawe, że inne bakterie bytują w pobliżu światła jelita, a inne w pobliżu ściany jelita. Ta różnica może być modyfikowana na przez różne czynniki, np. stres i, podobnie jak zachwiania w składzie flory jelitowej, niekorzystnie wpływać na szczelność bariery jako całości.

   Do czego nam są te małe żyjątka potrzebne? Walczą one z patogenami o miejsce i energię potrzebne do przeżycia. Jeśli zachowana jest między nimi równowaga, chorobotwórczy zarazek nie znajduje dla siebie miejsca i jedzenia w naszym jelicie i ulega wydaleniu. Wspomagają także nasz organizm w metabolizowaniu składników pokarmowych, leków czy toksyn. Są zdolne do produkcji enzymów trawiennych wspomagając niewydolne enzymy gospodarza (wspominałam o tym we wpisie o nietolerancji laktozy).

   Śluz

   Następną warstwą bariery jest warstwa śluzu produkowana przez komórki G (Gobleta), który oddziela zawartość jelit od warstw głębszych. Zawiera on czynniki przeciwbakteryjne i wydzielnicze IgA (rodzaj przeciwciała), które odgrywają kluczową rolę w rozpoznawaniu i zwalczaniu patogenów. Od strony zewnętrznej śluz ma za zadanie odżywiać naszą mikroflorę, a od strony wewnętrznej- chroni i nawilża delikatny śródbłonek. Tu już bakterie nie mają wstępu. Na modelu zwierzęcym stwierdzono, że ubytek w warstwie śluzu prowadzi do kontaktu bakterii jelitowych z komórkami śródbłonka jelitowego wzniecając reakcje zapalne, a nawet może powodować nowotwory jelit.

   Błona śluzowa

   Pod warstwą śluzu jest pojedyncza warstwa komórek złożona z 5 rodzajów komórek- komórek śródbłonka czyli enterocytów, komórek wydzielniczych (endokrynnych), komórek M, komórek G wydzielających śluz i komórek Penetha produkujących białka działające przeciwbakteryjnie. Najwięcej jest tu enterocytów, które stanowią barierę fizyczną chroniącą przed przechodzeniem treści jelitowej do warstw głębszych jelita. Są one połączone ze sobą przez struktury nazywane połączeniami ścisłymi (tight junctions) utworzone przez białka: kadherynę, klaudynę i zonulinę. Zamknięcie tych połączeń warunkuje równowaga w ilości poszczególnych białek. Z kolei nieszczelność tych połączeń związana jest ze zjawiskiem przeciekającego jelita, które leży u podłoża wielu ogólnoustrojowych procesów zapalnych.

   Warstwa ta zawiera również komórki układu immunologicznego zdolne do prezentowania patogennych antygenów komórkom bariery funkcjonalnej w celu wywołania odpowiedzi układu odpornościowego.

   Jelitowa tkanka limfatyczna   

   Głębsza warstwa opisywanej bariery reprezentowana jest przez sieć komórek odpornościowych, które są zorganizowane w wysoko specjalistyczny twór znany jako jelitowa tkanka limfatyczna (GALT- gut assiociated limphoid tissue). Składa się on z grudek chłonnych i stanowi jeden z największych organów układu odpornościowego, ponieważ zawiera ok. 70% komórek tego układu. To właśnie tutaj ma miejsce pobudzenie limfocytów B do produkcji cząsteczek wydzielniczego IgA przeciw określonym antygenom.

   Jak to wygląda?

   Jestem przygotowana na to pytanie :-). Ściana jelita wygląda na zdjęciu na dole strony: