Jeśli ktokolwiek zastanawia się nad przyczynami swoich problemów z przewodem pokarmowym i bierze pod uwagę rozpoczęcie diety eliminacyjnej, musi najpierw zastanowić się, czy nie występują u niego objawy, które wymagają pilnej interwencji lekarza.

Dlaczego jest to takie ważne?

Przede wszystkim dlatego, że zbagatelizowanie poważnych objawów może opóźnić postawienie prawidłowego rozpoznania. Nawet jeśli pacjent wyeliminuje z diety jakieś pokarmy, zmieni sposób jedzenia, może, niezależnie od przyczyny, odczuć przejściową poprawę. Jednak choroba w jego organizmie postępuje, a pacjent nie ma szans na prawidłowe leczenie. Powszechnie wiadomo, że w przypadku pewnych chorób, np. nowotworów, czas postawienia rozpoznania i zastosowania leczenia odgrywa dużą rolę. Dlatego zawsze należy najpierw zastanowić się, czy problemom z przewodem pokarmowym nie towarzyszy:

• niekontrolowane chudnięcie,
• obecność krwi w stolcu lub tak zwanych smolistych stolców (stolec koloru i wyglądu smoły),
• fusowate wymioty (wygląd fusów przypominający fusy od kawy)- jest to objaw krwawienia z przewodu pokarmowego, podobnie jak
• wymioty z domieszką świeżej krwi,
• ból brzucha po każdym posiłku
• stolce ołówkowate, czyli grubości ołówka
• gorączka

Przypuszczam, że większość opisanych objawów jest jasna i nie wymaga analizy, poza jednym- obecnością krwi w stolcu. Przede wszystkim jest to objaw często przeoczony, ponieważ mało kto zajmuje się analizą tego, co zostawia w toalecie, a nawet jeśli- domieszkę krwi zwykle przypisujemy hemoroidom czyli żylakom odbytu. A niesłusznie- może też być objawem poważnej choroby toczącej się w przewodzie pokarmowym. Poza tym krwawienie może nie być widoczne gołym okiem i wówczas możliwe do zbadania jedynie testem laboratoryjnym, które nazywa się badaniem kału na krew utajoną. W każdej diagnostyce przewodu pokarmowego jest to badanie obowiązkowe, a wynik dodatni (czyli obecna krew w stolcu) nakazuje zawsze dalszą diagnostykę przewodu pokarmowego.

To oczywiste, że stwierdzenie któregokolwiek z wymienionych powyżej objawów alarmowych wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.

Natomiast jeśli tych objawów nie ma, zasadne jest wykonanie zestawu minimum badań, które dadzą wgląd w funkcjonowanie organizmu. Mam tu na myśli badanie:

• morfologii krwi– pozwoli na wykluczenie niedokrwistości, która może wynikać z utajonego krwawienia z przewodu pokarmowego oraz stanu zapalnego, który ocenia się na podstawie ilości krwinek białych i neutrofilii; w morfologii widać też ilość eozynofilów, która  w alergiach i chorobach pasożytniczych wykracza ponad normę
• poziomu glukozy– pomocne w rozpoznaniu lub wykluczeniu cukrzycy
• kreatyniny– nieprawidłowy świadczy o złej pracy nerek
• enzymów wątrobowych (AspAT i AlAT)- pokazują jak pracuje wątroba, a pośrednio- także pęcherzyk żółciowy
• amylazy trzustkowej– jak sama nazwa wskazuje pokazuje, jak funkcjonuje trzustka
• CRP– białko stanu zapalnego, jego podwyższona wartość świadczy o stanie zapalnym, np. w jelitach; aktualnie badanie w dużym stopniu wyparło stosowanie kiedyś badanie OB
• TSH– hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, ale pokazuje, czy nie ma zaburzeń w pracy tarczycy- zaburzenia takie mogą przebiegać z biegunką lub zaparciem; ale badanie TSH jest również ważne w diagnostyce nietolerancji pokarmowych glutenozależnych- niedoczynność tarczycy często diagnozuje się u pacjentów z celiakią i nieceliakalną nadwrażliwością na gluten
• USG jamy brzusznej– wprawdzie nie pokazuje, jak pracują poszczególne narządy w jamie brzusznej, ale daje ich obraz: czy nie ma zaburzeń budowy, które mogą wpływać na ich funkcjonowanie; i tu uwaga- badanie to nie nadaje się do oceny żołądka ani jelit, służą do tego gastroskopia w przypadku żołądka i dwunastnicy lub kolonoskopia w przypadku jelita grubego
• badanie ogólne moczu– co prawda nie jest bezpośrednio związane z przewodem pokarmowym, ale zalecam je przy każdym badaniu przesiewowym moim pacjentom, ponieważ jest badaniem tanim, prostym i niekłopotliwym, a daje dużo użytecznych informacji

Oczywiście stwierdzenie nieprawidłowości w którymkolwiek badaniu nakazuje dalszą diagnostykę w wybranym kierunku. I tak np. stwierdzenie krwi w stolcu nakazuje przeprowadzenie badań endoskopowych przewodu pokarmowego, czyli gastroskopii i/lub kolonoskopii. W przypadku konieczności wykonywania dalszych badań wskazana jest ścisła współpraca z lekarzem.

W dalszym ciągu, jeśli podejrzewamy nietolerancję pokarmową zależną od glutenu, konieczne są badania wykluczające celiakię. Wskazane są również badania pomocnicze oceniające proces wchłaniania substancji w jelicie cienkim.

Opisane powyżej badania nie wyczerpują tematu diagnozowania wszystkich niepokojących objawów i badań wstępnych, pomocnych w ocenie stanu zdrowia u chorego z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Zawsze należy zachować czujność i być ostrożnym, nie ulegać pokusie samodiagnozowania i samodzielnego leczenia.

Pamiętaj, zawsze w razie wątpliwości, zasięgnij porady lekarza.

Czy Waszym zdaniem wyczerpałam listę objawów niepokojących? Czy wymieniona przeze mnie lista badań jest pomocna?