Objawy i rozpoznawanie nietolerancji histaminy

Objawy i rozpoznawanie nietolerancji histaminy

utworzone przez | mar 9, 2023 | Baza wiedzy, Nietolerancje pokarmowe

Nietolerancja histaminy budzi wiele problemów diagnostyczno- terapeutycznych: wciąż zbyt rzadko bierzemy pod uwagę to zaburzenie w procesie diagnostycznym, mamy problem z doborem badań służących rozpoznaniu oraz z właściwym leczeniem. Ponieważ jednak niezbędnym warunkiem w celu postawienia właściwej diagnozy jest podejrzenie, że przyczyną objawów jest dane zaburzenie, żeby brać pod uwagę nietolerancję histaminy, powinniśmy lepiej poznać objawy z nią związane. A sprawa nie jest prosta, bo objawy mogą być bardzo różnorodne.
Zanim przejdziemy do omawiania objawów nietolerancji histaminy, mogą zainteresować Cię wpisy: “Histamina- informacje ogólne” “Nietolerancja histaminy a aktywność DAO”

Kogo dotyczy nietolerancja histaminy?

Pacjenci z nietolerancją histaminy mogą prezentować szeroki zakres objawów. Objawy te mogą mieć zmienne nasilenie, ale często mają charakter przewlekły. Problem nietolerancji histaminy zazwyczaj dotyczy kobiet w średnim wieku, chorować mogą także mężczyźni i dzieci. Ciekawą obserwacją dotyczącą kobiet jest ta, że kobiety często doznają złagodzenia objawów podczas ciąży, aby ponownie ulec wzmocnieniu tuż po porodzie. Można to wytłumaczyć faktem, że łożysko produkuje duże ilości DAO– enzymu odpowiedzialnego za rozkład histaminy. Objawy można zaklasyfikować do 4 grup (na podstawie teoretycznej wiedzy o receptorach dla histaminy):
  • ze strony przewodu pokarmowego,
  • sercowo- naczyniowe,
  • oddechowe,
  • skórne.
Badania wskazują, że najczęściej występują objawy ze strony przewodu pokarmowego, a drugie w kolejności- sercowo- naczyniowe.

Najczęstsze objawy nietolerancji histaminy

Na podstawie analizy objawów zgłaszanych przez grupę 14 pacjentów (z których najmłodszy miał 10 lat, a najstarszy- 67), najczęściej zgłaszanymi objawami były wzdęcia (12 osób) i bóle brzucha (8 osób). Następne w kolejności były:
  • kołatanie serca/tachykardia (7 pacjentów),
  • biegunka (6 pacjentów),
  • bóle głowy ( 5 pacjentów),
  • wysypka i/lub świąd skóry (5 pacjentów),
  • napadowe zaczerwienienie skóry (4 pacjentów),
  • wodnisty wyciek z nosa (2 pacjentów),
  • nudności i/lub wymioty (2 pacjentów).
Co ciekawe, wśród tych osób aż 4 osoby miało prawidłowy poziomem DAO we krwi. U jednej z nich zbadany poziom DAO wynosił 14,2 U/ml (gdzie granicą wyniku prawidłowego jest poziom DAP 10 U/ml), a jednocześnie osoba ta prezentowała nasilone objawy: bóle brzucha, wymioty, biegunki, napadową tachykardię. Osoba te nie odniosła korzyści (jako jedyna!) z suplementacji DAO. Z kolei osoba z najniższym poziomem DAO we krwi- 0,6 U/ml- zgłaszała najmniej charakterystycznych objawów (jak wzdęcia i biegunki), ale też była jedną z tych, które odniosły korzyści z diety i suplementacji DAO.

Chociaż więc badanie poziomu DAO we krwi nie ma dużej wartości w rozpoznawaniu nietolerancji histaminy, to może wskazywać tych pacjentów, którzy mogą odnieść korzyść z suplementacji enzymu.

W tej samej badanej grupie 6 pacjentów zgłaszało też objawy nasilenia zaburzeń żołądkowo- jelitowych związanych z nietolerancją laktozy, 9 ponadto miało w wywiadzie nadwrażliwość na niesterydowe leki przeciwzapalne. Większość pacjentów obserwowała poprawę samopoczucia pod wpływem diety niskohistaminowej, wszyscy jednak byli zgodni, że pogarsza ona ich jakość życia. Suplementacja DAO zmniejszyła nasilenie przynajmniej jednego zgłaszanego objawu, a jeszcze lepsze efekty uzyskano w grupie leczonej dietetycznie i suplementacyjnie.
Jeśli czujesz lub wiesz, że nietolerancja histaminy to Twój problem, poznaj zasady diety niskohistaminowej, które wraz z 14-dniowym jadłospisem zawarte są w tym ebooku: Nietolerancja histaminy- zasady diety i 2-tygodniowy jadłospis

Wzdęcia- najczęstszy objaw nietolerancji histaminy

W innym badaniu przeanalizowano pod kątem objawów dokumentację 69 dorosłych pacjentów z nawracającymi niespecyficznymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego oraz wartością DAO we krwi <10 U/ml (przeciętnie 5,8 U/ml, zakres od 1,5 do 9,9 U/ml). U wszystkich wykluczono celiakię, nietolerancję laktozy i fruktozy oraz infekcję Helicobacter pylori. Następnie pod okiem dietetyka wprowadzano na 2 tygodnie dietę niskohistaminową. Poprawa w zakresie objawów oraz niska wartość DAO potwierdzały rozpoznanie nietolerancji histaminy. Przed postawieniem diagnozy najczęstszym zgłaszanym objawem (92%) i o największym nasileniu (4/5 punktów w skali ciężkości) były wzdęcia. Inne częste zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego to uczucie wczesnej sytości po posiłku 73%, biegunki 71%, ból brzucha 68%, ale występowały także zaparcia 55%. Niektórzy pacjenci podawali też uczucie palenia w jamie ustnej, na języku lub odbytu, migreny, osłabienie, obrzęki kończyn dolnych, apatię, zmęczenie, bezsenność, zaburzenia koncentracji, zgagę, suchość skóry, zapalenie spojówek, lęki, uczucie duszności, ból gardła, chrypkę, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze. Zaledwie dwóch pacjentów wykazywało 3 lub mniej objawów, natomiast aż 96,8% pacjentów z nietolerancją histaminy prezentowało więcej niż 3 objawy (średnio 10 objawów na jednego pacjenta!). Dlatego szukając nietolerancji histaminy nie powinniśmy koncentrować się na jednym układzie, ale starać się zebrać informacje na temat objawów w różnych narządach.

Jak rozpoznać nietolerancję histaminy?

Rozpoznanie choroby jest wyzwaniem dla specjalistów. Na właściwy trop powinny naprowadzać:
  • niska wartość DAO (ale nie jest to warunek konieczny),
  • co najmniej 2 objawy ze strony przewodu pokarmowego cechujące nietolerancję histaminy oraz
  • redukcja objawów pod wpływem diety niskohistaminowej.
Różnorodność objawów zgłaszanych przez pacjentów można tłumaczyć polimorfizmem genów kodujących enzym rozkładający histaminę DAO oraz receptory dla histaminy. Kombinacje objawów mogą wpływać na obraz choroby (każdy pacjent z nietolerancją histaminy może mieć odmienny zestaw objawów) oraz indywidualną odpowiedź na dietę lub leczenie.

Z jakimi chorobami różnicować nietolerancję histaminy?

Nietolerancja histaminy wymaga przede wszystkim różnicowania z zespołem jelita drażliwego, nieceliakalną nadwrażliwością na gluten oraz dyspepsją funkcjonalną, czyli zaburzeniami głownie o podłożu funkcjonalnym, rozpoznawanymi na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjentów. Warto pamiętać, że rozpoznanie jednego zaburzenia nie wyklucza innego, możliwe są bowiem między nimi zespoły nakładania. Zespół jelita drażliwego stanowi najczęstszą przyczynę szukania pomocy medycznej i jest związany z szerokim wachlarzem objawów istotnie redukujących jakość życia pacjentów. Typowe objawy obejmują nawracające bóle brzucha z zaburzeniami wypróżniania, w tym biegunkami, zaparciami, wzdęciami i rozdęciem brzucha. Pacjenci z IBS często deklarują, że to jedzenie jest najważniejszym czynnikiem nasilającym objawy. Wśród nich mogą być produkty zawierające lub uwalniające histaminę, a markerem który może wyodrębnić spośród pacjentów z IBS pacjentów z nietolerancją histaminy może być ocena aktywności DAO we krwi oraz efekt diety niskohistaminowej. Innym schorzenie, które wymaga różnicowania z nietolerancją histaminy jest nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Ponieważ wciąż brakuje diagnostycznych markerów choroby, pacjenci z tym schorzeniem wciąż są określani jako “osoby bez celiakii unikające glutenu”. Prezentują oni szeroki wachlarz objawów, zarówno ze strony przewodu pokarmowego, jak i pozajelitowych, a część z nich pokrywa się z objawami zgłaszanymi przez pacjentów z nietolerancją histaminy. Także dyspepsja funkcjonalna należy do grupy niejednorodnych objawów, tym razem skoncentrowanych w rejonie nadbrzusza, bez obecności choroby organicznej, która te objawy mogłaby tłumaczyć. Główne skargi pacjentów obejmują bóle brzucha oraz uczucie wczesnej sytości po posiłku, czyli objawy także obecne w przypadku nietolerancji histaminy.

Podsumowanie

Nietolerancja histaminy nie jest schorzeniem rzadkim i warto ją brać pod uwagę u pacjentów z szerokim wachlarzem objawów ze strony przewodu pokarmowego i/lub skóry, układu oddechowego czy sercowo- naczyniowego. Niestety wciąż mamy problem ze skuteczną diagnostyką tego zaburzenia, ale i leczeniem. W wielu przypadkach rozpoznanie stawia się empirycznie, po wykluczeniu innych chorób w obrębie przewodu pokarmowego, ale użytecznym narzędziem, zarówno w celu diagnozowania nietolerancji histaminy, jak i kontrolowania objawów, pozostaje dieta niskohistaminowa. Jeśli podobał Ci się wpis oraz interesują Cię tematy związane ze zdrowiem i odżywianiem, zapisz się na darmowy newsletter:

Literatura:

1.Kofler H., Aberer W., Deibl M., Hawranek T., Klein G., Reider N., Fellner N. Diamine oxidase (DAO) serum activity: Not a useful marker for diagnosis of histamine intolerance. Allergologie. 2009;32:105–109. 2.Manzotti G, Breda D, Di Gioacchino M, Burastero SE. Serum diamine oxidase activity in patients with histamine intolerance. Int J Immunopathol Pharmacol. 2016;29(1):105-111. 3. Talley NJ. Functional dyspepsia: new insights into pathogenesis and therapy. Korean J Intern Med. 2016;31:444–456. 4Schnedl WJ, Lackner S, Enko D, Schenk M, Holasek SJ, Mangge H. Evaluation of symptoms and symptom combinations in histamine intolerance. Intest Res. 2019;17(3):427-433. 5. Lackner S, Malcher V, Enko D, Mangge H, Holasek SJ, Schnedl WJ. Histamine-reduced diet and increase of serum diamine oxidase correlating to diet compliance in histamine intolerance. Eur J Clin Nutr. 2019;73:102–104. 6. Maintz L, Yu CF, Rodríguez E, et al. Association of single nucleotide polymorphisms in the diamine oxidase gene with diamine oxidase serum activities. Allergy. 2011;66:893–902. 7. Böhn L, Störsrud S, Törnblom H, Bengtsson U, Simrén M. Self-reported food-related gastrointestinal symptoms in IBS are common and associated with more severe symptoms and reduced quality of life. Am J Gastroenterol. 2013;108:634–641. 8. Choung RS, Unalp-Arida A, Ruhl CE, Brantner TL, Everhart JE, Murray JA. Less Hidden Celiac Disease But Increased Gluten Avoidance Without a Diagnosis in the United States: Findings From the National Health and Nutrition Examination Surveys From 2009 to 2014 [published online ahead of print, 2016 Dec 5]. Mayo Clin Proc. 2016;S0025-6196(16)30634-6. 9.Kofler L, Ulmer H, Kofler H. Histamine 50-skin-prick test: a tool to diagnose histamine intolerance. ISRN Allergy. 2011;2011:353045. Published 2011 Feb 22.
Histamina- informacje ogólne

Histamina- informacje ogólne

utworzone przez | sie 23, 2021 | Baza wiedzy, Nietolerancje pokarmowe

Aktualnie przeżywamy renesans zainteresowań histaminą. Chociaż od lat posługujemy się lekami, które blokują jej działanie (leki antyalergiczne i hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego z grupy H2- inhibitorów) efekty działania histaminy wydają się być dużo większe, niż początkowo sądzono. Szczególnie dużo zainteresowania budzi zaburzenie o niejednorodnej przyczynie i niejednorodnych objawach, które funkcjonuje pod nazwą nietolerancja histaminy. Żeby jednak to schorzenie zrozumieć, musimy lepiej poznać samą histaminę. I to jej właśnie poświęcony jest ten wpis.

Wstęp

Już ponad 60 lat temu opisano objawy chorobowe, które początkowo wiązano wyłącznie ze spożywaniem ryb z rodziny makrelowatych (tuńczyk, makrela, śledź). Objawy wystąpiły bowiem u wszystkich członków rodziny po spożyciu tuńczyka transportowanego w złych warunkach sanitarnych. Dziś już wiemy, że był to efekt zatrucia histaminą. W tej chwili wiemy też o istnieniu innej choroby związanej z histaminą, ale wynikającej z niedoboru enzymu, który histaminę degraduje. To powoduje, że niektóre osoby, nawet po spożyciu produktów zawierających niewielkie ilości histaminy, mogą doświadczać objawów, które historycznie wiązano właśnie z zatruciem histaminą.

Co to jest histamina?

Histamina  jest krótko działającą aminą bioaktywną. Jej wytwarzanie zachodzi w jednym kroku- w reakcji przeprowadzanej przez dekarboksylazę histydyny z histydyny powstaje histamina. Enzym ten potrzebuje dużych ilości fosfaranu pirydoksalu (aktywnej formy witaminy B6) jako kofaktora. Dekarboksylaza histydyny jest na tyle powszechnym enzymem, że występuje nie tylko w tkankach ssaków, ale też w niektórych bakteriach.

Histamina znana jest już od dawna. Reakcja dekarboksylacji histydyny została po raz pierwszy opisana w 1907 roku przez Windausa i Vogta, natomiast efekty jej działania w organizmie opisano w 1910 roku. Histamina jednak dopiero w ostatnich dekadach przeżywa swój renesans, co głównie wynika z odkrycia nowych receptorów (H3 i H4, poza znanymi dotychczas i często wykorzystywanymi w leczeniu wyłącznie H1 i H2).

Nazwa histaminy pochodzi od greckiego słowa “histos”, co znaczy tkanka. Odzwierciedla ona obecność i skutki jej działania właściwie w całym organizmie.

Gdzie znajdziemy histaminę?

Histamina jest syntetyzowana i gromadzona w dużych ilościach w ziarnistościach bazofilów i mastocytów (o czym możesz przeczytać także we wpisie o mastocytach), także w komórkach enerochromatofilnych żołądka, węzłach chłonnych i grasicy. Mniejsze jej ilości można znaleźć w wątrobie, płucach, w odgałęzieniach neuronów histaminergicznych w mózgu. W dużych ilościach występuje w płucach, skórze oraz w przewodzie pokarmowym. Uwalniana jest pod wpływem różnorodnych bodźców immunologicznych i nieimmunologicznych. Ocenia się obecnie, że histamina pełni co najmniej 23 różne funkcje fizjologiczne.

Co się dzieje z histaminą w organizmie?

Aktualnie znamy dwie ścieżki metabolizmu histaminy: z udziałem enzymu diaminooksydazy (DAO) oraz N- metylotransferazy histaminy (HNMT).

DAO nazywana jest inaczej histaminazą lub białkiem wiążącym amylorid. Jest to enzym zależny od miedzi kodowany przez gen AOC1 zlokalizowany na chromosomie 7 . Enzym ten katalizuje odłączenie grupy aminowej od cząsteczki histaminy. Ponadto histamina może być metabolizowana do 1- metylohistaminy poprzez enzym HNMT, małe białko zakodowane na chromosomie 2 . Katalizuje ono metylację drugiej grupy aminowej pierścienia aromatycznego w reakcji wymagającej obecności S- adenozylometioniny (SAMe) jako dawcy grupy metylowej.

U ssaków obecność DAO jest ograniczona do niektórych tkanek, głównie jelita cienkiego i części wstępującej jelita grubego, łożyska i nerek. W jelicie cienkim aktywność DAO wzrasta w kierunku od dwunastnicy do jelita krętego i jest zlokalizowana głównie na powierzchni kosmków jelitowych. Dla odmiany HNMT występuje w większej ilości tkanek, przede wszystkim w nerkach i wątrobie, ale też w śledzionie, jelicie grubym, prostacie, jajnikach, dróg oddechowych. Ten enzym rozkłada histaminę wewnątrz komórki, w odróżnieniu od DAO, która działa poza komórką. HNMT wykazuje dużą selektywność wobec histaminy, podczas gdy DAO może rozkładać także inne aminy biogenne, jak kadawerynę czy putrescynę.

Histamina w jedzeniu

Histamina dostępna w jedzeniu stanowi główne jej źródło zewnętrzne. Powstaje tam w wyniku działania dekarboksylazy histydyny pochodzenia bakteryjnego. Efekt działania tego enzymu ma dla mikroorganizmów znaczenie ochronne, pozwala im bowiem przeżyć w niskim pH oraz stanowi alternatywne źródło energii. Ta umiejętność bakterii jest jednak zależna od gatunku czy szczepu. Wykazano ją w odniesieniu do niektórych bakterii Enterobacteriaceae, jak Hafnai aluei, Morganella morganii and Klebsiella pneumoniae, które są głównymi producentami histaminy u ryb. Z kolei w serach, fermentowanym mięsie czy warzywach to głównie pałeczki kwasu mlekowego są producentem histaminy.

Wrotami, przez które histamina pochodzenia pokarmowego dostaje się do organizmu, jest nabłonek jelitowy. Chociaż HNMT jest obecna w przewodzie pokarmowym, to głównie DAO chroni organizm przed nadmiarem histaminy pochodzącej z jedzenia lub wytworzonej przez jelitową mikrobiotę. HNMT wydaje się być efektywniejsza w przypadku histaminy podanej dożylnie lub przezskórnie.

Produkty spożywcze potencjalnie zawierające najwięcej histaminy to:

  • przetworzone produkty rybne i mięsne, przechowywane i przetwarzane w niestabilnych higienicznie warunkach
  • produkty fermentowane
  • piwo i wino
  • także niektóre owoce i warzywa

Jeśli spożycie histaminy przekracza możliwości jej degradacji, pojawiają się objawy zatrucia histaminą (zazwyczaj jest to dawka większa niż 500 mg/kg). Objawy pojawiają się w ciągu 20-30 minut po spożyciu bogatego w histaminę produktu, mają charakter lekki lub umiarkowany, ustępują w ciągu kilku godzin i występują u większej liczby osób, które go spożyły. Objawy są związane z fizjologicznymi mechanizmami działania histaminy i obejmują zaczerwienienie i świąd skóry, pokrzywkę, nudności i wymioty, biegunkę, spadek ciśnienia tętniczego krwi, ból głowy, tachykardię oraz uczucie mrowienia.

Czy każdy zachoruje?

Tyle że ta sama dawka histaminy w jedzeniu nie wywołuje podobnego nasilenia objawów u różnych osób. Niektórzy twierdzą, że może to wynikać z obecności innych składników jedzenia, jak np. alkoholu, które potencjalnie mogą zwiększać toksyczność histaminy.
Wydaje się jednak, że może chodzić o osobniczą zmienność w tolerancji histaminy. Po podaniu doustnym takiej samej dawki histaminy stwierdzono, że nie u wszystkich uczestników badania wystąpiły objawy, a ci, u których się pojawiły, mieli różny stopień nasilenia objawów, a nawet inne poziomy histaminy we krwi.

Wynik tego badania oraz innych kolejnych wskazują, że istnieje podgrupa osób z większą wrażliwością na histaminę, co prawdopodobnie wynika z obniżonych zdolności degradowania histaminy. Dlatego aktualnie zainteresowanie badaczy przemieściło się z jedzenia na ludzki organizm skupiając uwagę na możliwości organizmu do reagowania na różne ilości histaminy dostępnej w jedzeniu. I tak powstała koncepcja nietolerancji histaminy. Ale to już temat na kolejny wpis :).

Jeśli chcesz otrzymywać powiadomienia o nowych wpisach na blogu wraz z garścią informacji na tematy związane ze zdrowiem i odżywianiem, zapisz się na newsletter:

Literatura:

1. Comas-Basté O, Sánchez-Pérez S, Veciana-Nogués MT, Latorre-Moratalla M, Vidal-Carou MDC. Histamine Intolerance: The Current State of the Art. Biomolecules. 2020;10(8):1181. Published 2020 Aug 14.

2. Smolinska, S, Jutel, M, Crameri, R, O’Mahony, L. Histamine and gut mucosal immune regulation. Allergy 2014; 69: 273–281.

3. Van Gelderen C.E.M., Savelkoul T.J.F., van Ginkel L.A., van Dokkum W. The effects of histamine administered in fish samples to healthy volunteers. Clin. Toxicol. 1992;30:585–596.

4. Finney J., Moon H.J., Ronnebaum T., Lantz M., Mure M. Human copper-dependent amine oxidases. Arch. Biochem. Biophys. 2014;546:19–32.

5. Doeun D., Davaatseren M., Chung M.S. Biogenic amines in foods. Food Sci. Biotechnol. 2017;26:1463–1474.

Promocja zakończy się za: